Utah’ın Büyük Tuz Gölü’nün kız kardeşi olan İran’ın Urmiye Gölü, yirmi yılda hacminin yaklaşık yüzde 95’ini kaybetti. Kredi bilgileri: Somayeh Sima
Nadir bir değişimde, İran ve Utah’tan bilim adamları ve su kaynakları mühendisleri, dünyanın en büyük tuzlu göllerinden birini restore etmek için cesur bir bilimsel çalışma üzerinde işbirliği yapıyorlar.
İran’ın kuzeybatısındaki devasa bir tuz gölü ve Utah’ın Büyük Tuz Gölü’nün kız kardeşi olan Urmiye Gölü, son yirmi yılda hacminin yaklaşık yüzde 95’ini kaybetti. Su seviyeleri düştükçe tuzluluk yükselir ve gölün tuzlu su karidesi popülasyonunu, flamingoları ve yiyecek için karidese bağımlı olan diğer kuş türlerini tehdit eder. Göl seviyeleri o kadar düşüktür ki, bazı sahil beldelerinde turizm teknelerinin uygun derinliğe ulaşmadan önce traktörle kıyıdan bir kilometre (0,6 mil) veya daha fazla çekilmesi gerekir. Buna ek olarak, kuruyan göl yatağında, anakaradaki yırtıcıların güney adalarında yaşayan nesli tükenmekte olan memelileri tehdit etmesine izin veren yeni kara köprüleri oluşuyor. Geniş, kuru göl yatağı, Urmiye Gölü havzasında yaşayan beş milyon sakin için büyüyen bir toz sorunu yaratıyor. Dahası, bölgenin ekoturizm endüstrisi çöktü ve şimdi uzmanlar, köklü değişiklikler yapılmazsa bir çevre felaketinin beklediğinden korkuyor.
İran’daki Tarbiat Modares Üniversitesi’nden profesör ve başyazar Somayeh Sima, \”Devrilme noktasındayız\” dedi. \”Her adım önemlidir. Şimdi harekete geçmeliyiz.\” Sima\’nın çalışmaları, İran\’ın 1 milyar dolarlık Urmiye Gölü Restorasyon Programının güncellenmesi için kullanılacak. 2018’de, Büyük Tuz Gölü’nü besleyen nehirler de dahil olmak üzere Batı ABD nehir havzalarında entegre su yönetimi ve su koruma çalışmaları yapan Utah Eyalet Üniversitesi su kaynakları profesörü David Rosenberg ile işbirliği yapmak için Semnani Aile Vakfı’ndan gelen misafir bursuyla Utah’a gitti. USU Quinney College of Natural Resources’tan Prof. Wayne Wurtsbaugh, Sarah Null ve Karin Kettenring de bu multidisipliner araştırmanın limnoloji ve ekoloji bölümlerinde işbirliği yaptılar.
Ekip, Urmiye Gölü’nün ve onun birçok ekosisteminin sağlığını tanımlayan sekiz ölçüt tanımlamak için 40 yıllık verileri sentezledi. Bulguları, Journal of Hydrology: Regional Studies’in son baskısında yayınlandı. Önemli bir bulgu, hedef bir su seviyesi belirlemenin Urmiye Gölü’nün sorunlarını mutlaka çözmeyeceğini gösteriyor.
Rosenberg, “Gölü sihirli bir sayıya döndürmenin genel durumu iyileştireceğini söyleyemeyiz” dedi. \”Bunun yerine, gölün ekosistem hizmetlerinin birbiriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve değişen bir göl seviyesinin zaman içinde bu sistemleri nasıl etkileyeceğini düşünmemiz gerekiyor.”
Sima, “Göl seviyesindeki değişkenliği benimsemeli ve restorasyon çabalarımızı mantıklı olduğu yere odaklamalıyız” diye ekledi. “Restorasyon kolay bir iş değil. Bu herkesin sorumluluğunda ve anlamlı bir değişiklik yapmak için kamu desteğine ihtiyacımız olacak.”
Urmiye Gölü’nün karşı karşıya olduğu sorunlar İran’a özgü değil. Büyük Tuz Gölü’ndeki su seviyeleri de son yıllarda en düşük seviyede ve kara köprüleri, toz, tuzluluktaki değişiklikler ve ekolojik hasar gibi benzer sorunlar uzmanları endişelendiriyor.
Bilimde şeffaflığı ve tekrarlanabilirliği teşvik etmek ve daha fazla işbirliklerini teşvik etmek için araştırmacılar makalelerini açık erişim (okuyuculara ücretsiz) yayınladılar ve verilerini ve kodlarını HydroShare.org deposunda paylaştılar.
Sima, “ABD’li ve İranlı araştırmacılar arasındaki bu ortaklık değerli çünkü bu konuda çok ortak noktamız var. Bu sorunları nasıl çözeceğimizi ancak birlikte anlamaya başlayabiliriz” dedi.